Na tę wiadomość polscy kredytobiorcy czekali wiele lat. Ale wreszcie pragnienia ciałem się staną 27 listopada 2015. Tego dnia bowiem Bankowy Tytuł Egzekucyjny, czyli narzędzie dominacji banku nad klientem, odejdzie w niebyt.
Trybunał Konstytucyjny nie zostawił suchej nitki na tych elementach ustawy Prawo Bankowe, które dotyczą relacji bank - dłużnik (bankowy tytuł egzekucyjny) i w związku z ich niezgodnością z konstytucją zdecydował o utracie mocy prawnej tych przepisów począwszy od 27 listopada 2016 roku.
Od tej daty zmieni się wszystko. Bank przestanie być jedynym sędzią w swojej sprawie, a dłużnik otrzyma możliwość obrony wcześniej niż po tym, jak komornik zablokuje mu wynagrodzenie, oszczędności i praktycznie pozbawi płynności finansowej.
Co to oznacza dla osób zadłużonych i czy zmiany w prawie bankowym mają jakieś przełożenie na pomoc zadłużonym w bankach?
Wydaje się, że jak najbardziej tak. Po pierwsze, banki nie będą mogły szafować BTE traktując egzekucję komorniczą jako najprostszy i najskuteczniejszy sposób poradzenia sobie z niesfornym dłużnikiem - dodajmy, że otrzymany w prezencie od twórców ustawy prawo bankowe. Banki, posiadające dzięki BTE możliwość wszczęcia egzekucji nawet w ciągu kilku dni, nie były zainteresowane w odpowiednim stopniu pomocą zadłużonym klientom. Patrzenie na nich z pozycji siły i władzy (tak, BTE dawało ogromną władzę nad bezbronnym klientem) odbierało klientom banków resztki godności i chęci na rozpoczęcie negocjacji.
Windykacja bankowa po zmianie prawa
Trybunał konstytucyjny orzekając, iż dotychczasowe prawo jest niezgodne z konstytucyjną zasadą równego traktowania i prawo do wystawiania BTE jest przywilejem banków, naruszającym zasadę równego traktowania (art. 32 ust. 1 konstytucji) w trzech aspektach. A mianowicie w relacji między bankiem a jego klientem, w relacjach między bankami jako wierzycielami a pozostałymi podmiotami będącymi wierzycielami oraz w relacjach między dłużnikami banków i dłużnikami innych podmiotów.
Po zmianach prawa i przywileje banków oraz klientów w teorii zrównają się. Bank chcąc rozpocząć egzekucję z majątku dłużnika będzie musiał uzyskać sądowy nakaz płatniczy. W trakcie postępowania dłużnik zyska możliwość wnoszenia sprzeciwu, czyli możliwość obrony.
To bardzo znaczący przywilej pozwalający osobom zadłużonym na pomoc samego sądu. Sądu, którym wcześniej we własnej sprawie był bank wystawiający BTE, a którego zasadności dłużnik nie miał możliwości zakwestionować.
Nowe prawo a pomoc zadłużonym
Po wejściu w życie nowych przepisów osoby zadłużone uzyskają możliwość veta w stosunku do roszczeń banków. Pozwoli to (w sytuacjach spornych, a takich nie brakuje) na ocenę sytuacji przez sąd. Pozwoli na sprawiedliwy proces i wykorzystanie w nim dowodów w sprawie, które to wcześniej - nie ukrywajmy tego - byłyby całkowicie bezwartościowe.
Kolejną istotną sprawą dla klientów banków jest czas potrzebny bankom na rozpoczęcie działań egzekucyjnych z wykorzystaniem komornika. Aktualnie sąd potrzebuje maksymalnie trzech dni, aby nadać przysłanemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności. Ile będzie potrzebował po zmianie przepisów? Trudno to oszacować, ale wydaje się, że "pracowitość" działów prawnych banków i sięganie po komornika jako narzędzie walki z dłużnikiem może po prostu sparaliżować pracę polskich sądów. I od podjęcie przez bank kroków po otrzymaniu nakazu płatniczego minąć może kilkanaście miesięcy.
Co sprawi, że osoby zadłużone będą mogły pomóc sobie - zakorkowanie kanału nacisku w bankach otworzy szeroko drzwi z napisem "Negocjacje banku z dłużnikiem"
Przestaną mieć miejsce sytuacje, w których dłużnik próbujący negocjacji z windykatorem słyszy, że ma tydzień na uregulowanie zadłużenia, inaczej bank wystawia BTE. Po zmianach dłużnik straszony przez bank sądem roześmieje się pytając za ile lat dostaną termin....
Restrukturyzacja kredytów bankowych
Nowelizacja przepisów to również szansa (przynajmniej teoretyczna) dla osób borykających się ze spłatą. Każdy bank bowiem, wysyłając dłużnikowi wezwanie do zapłaty przeterminowanego zadłużenia, na wezwaniu tym zamieścić będzie musiał informację o możliwości złożenia przez niego wniosku o restrukturyzację. Jednak czy umieszczenie takiej informacji będzie faktycznym zaproszeniem do negocjacji opierającej się na procedurze pomocy osobie zadłużonej, czy też raczej wypełnieniem obowiązku nałożonego przez ustawę? Wydaje się, że wytrącenie tak potężnego narzędzia, jakim był BTE sprawi, że banki siłą rzeczy będą musiały stwarzać dłużnikowi możliwości porozumienia i ugody, inaczej zakorkują się w kolejkach po nakazy płatnicze.
Każdego roku banki wystawiały prawie milion tytułów egzekucyjnych. To pokazuje ogrom problemu z jakim będą musiały zmierzyć się po zmianie przepisów prawa. Co zyska na tym dłużnik? Czas pokaże....
